Rząd pozwoli na podpisywanie sprawozdania przez jedną osobę
Rząd przyjął i skierował tym samym do Sejmu nowelizację ustawy o rachunkowości, która pozwoli na podpisywanie sprawozdań finansowych przez jednego członka zarządu. Nowelizacja wprowadzi także nowe formaty elektroniczne dla sprawozdań finansowych oraz nałoży nowe obowiązki na biegłych rewidentów.
Rada Ministrów na posiedzeniu 24 sierpnia 2021 r. przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (druk UD 154). Zmiany obejmą ustawy o: rachunkowości, podatku dochodowym od osób prawnych, Krajowym Rejestrze Sądowym, biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, a także szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Nowelizacja przewiduje zmiany w zakresie zasad sporządzania i podpisywania sprawozdań finansowych, a także ich badania.
Nowe rozwiązania, z wyjątkiem nielicznych przepisów, miałyby wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Nowe formaty sprawozdań finansowych
Nowelizacja ma wprowadzić jeden format elektroniczny przy sporządzaniu sprawozdań finansowych przez emitentów. I tak na podstawie nowych przepisów emitenci sporządzający roczne sprawozdania finansowe w oparciu o polskie standardy rachunkowości, jak również zgodnie z MSR, będą sporządzać swoje sprawozdania finansowe, które stanowią część raportu rocznego, w formacie stosowanym dla celów rocznego raportu finansowego, o którym mowa w unijnym rozporządzeniu 2019/815, czyli XHTML (ang. Extensible Hyper Text Markup Language, czyli rozszerzalny język znaczników hipertekstowych).
Przy czym nowelizacja przewiduje wprowadzenie równocześnie nowej definicji emitenta do słowniczka pojęć zawartego w ustawie. Dokonano tego poprzez odesłanie do definicji zawartej w dyrektywie 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 grudnia 2004 r. w sprawie harmonizacji wymogów dotyczących przejrzystości informacji o emitentach, których papiery wartościowe dopuszczane są do obrotu na rynku regulowanym oraz zmieniającej dyrektywę 2001/34/WE (Dz. Urz. UE L 390 z późn. zm.). W ten sposób dokonano wyłączenia z definicji emitenta niektórych podmiotów. Dotyczy to w szczególności władz państwowych, regionalnych lub lokalnych danego kraju, międzynarodowej instytucji publicznej, do której należy przynajmniej jedno Państwo Członkowskie, EBC oraz krajowych banków centralnych Państw Członkowskich, niezależnie od tego, czy są emitentami akcji czy też innych papierów wartościowych.
Wyjaśnijmy też, że wspomnienie wcześniej unijne rozporządzenie 2019/815 (chodzi o rozporządzenie z 17 grudnia 2018 r. uzupełniającego dyrektywę 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania; Dz. Urz. UE L 143 oraz Dz. Urz. UE L 326) przewiduje, że emitenci sporządzają swoje raporty roczne, a więc także sprawozdania finansowe, które wchodzą w skład tego raportu, w formacie XHTML. W przypadku sprawozdań skonsolidowanych należy je oznakować przy użyciu standardu Inline XBRL.
Propozycje zmian w ustawie o rachunkowości odnoszą się także do jednostek niebędących emitentami, ale sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z MSR. W tym przypadku również chodzi o ujednolicenie przepisów dotyczących formatów e-sprawozdań finansowych tych jednostek. Jak wynika z projektu, jednostki niebędące emitentami i sporządzające swoje sprawozdania finansowe zgodnie z MSR będą mogły sporządzać sprawozdania finansowe w formacie stosowanym przez tę jednostkę dla celów rocznego raportu finansowego, o którym mowa w rozporządzeniu 2019/815 (XHTML) lub w innym formacie przeszukiwalnym.
Wprowadzenie formatu przeszukiwalnego jako alternatywy dla formatu XHTML, oznacza, że sprawozdanie finansowe powinno zostać sporządzone w formacie, który umożliwia automatyczne przeszukanie tego sprawozdania. Plik taki musi zapewnić możliwość automatycznego przeszukiwania dokumentu oraz porównania, analizowania i interpretowania danych.
Projekt zawiera także przepisy odnoszące się do sprawozdań skonsolidowanych. Emitenci sporządzający statutowe skonsolidowane sprawozdanie finansowe będą mieli obowiązek stosowania formatu XHTML, określonego w rozporządzeniu 2019/815 oraz znakowania tych sprawozdań przy użyciu języka znaczników Inline XBRL.
W pierwszej kolejności znakowaniu zgodnie z XBRL będą podlegały podstawowe elementy skonsolidowanego sprawozdania finansowego. W dalszej kolejności (zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia 2019/815) – po 1 stycznia 2022 r. – znakowaniu podlegać będzie także informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego.
Jednostki pozagiełdowe, sporządzające swoje skonsolidowane sprawozdania finansowe zgodnie z MSR, będą sporządzać te sprawozdania w formacie stosowanym dla celów rocznego raportu finansowego, o którym mowa w rozporządzeniu 2019/815 (XHTML), lub innym formacie przeszukiwalnym. Dodatkowo jednostki takie będą miały możliwość znakowania tych sprawozdań zgodnie z wymogami rozporządzenia 2019/815.
Przypomnijmy, że obecnie emitenci sporządzają sprawozdania finansowe oraz składają je do KRS w następujących formatach: jednostkowe sprawozdania finansowe według ustawy – w formacie XML z załączonymi plikami PDF; jednostkowe sprawozdania finansowe według MSR – w dowolnym formacie elektronicznym; skonsolidowane sprawozdania finansowe według MSR – w dowolnym formacie elektronicznym.
Nowe zasady poodpisywania sprawozdań finansowych
Nowelizacja ustawy o rachunkowości ma także wprowadzić ułatwienia dotyczące podpisywania sprawozdań finansowych.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, sprawozdanie finansowe podpisuje osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy – wszyscy członkowie tego organu. Zmiana w zakresie podpisywania sprawozdania finansowego polega na umożliwieniu dokonania tej czynności tylko przez jednego członka zarządu wieloosobowego.
Nowelizacja określa także warunki, po spełnieniu których sprawozdanie finansowe może zostać podpisane tylko przez jednego członka organu wieloosobowego. Osoba ta musi uzyskać od pozostałych członków oświadczenia potwierdzające, że sprawozdanie spełnia wymagania przewidziane w ustawie. Odmowa złożenia oświadczenia będzie traktowana jako równoważna z odmową podpisania sprawozdania finansowego i wymagać będzie pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania finansowego.
Oświadczenia oraz odmowy złożenia tych oświadczeń będą̨ sporządzane w postaci elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym albo w postaci papierowej opatrzonej własnoręcznym podpisem. Jeżeli dokumenty zostaną̨ sporządzone w postaci papierowej, to osoba podpisująca sprawozdanie finansowe będzie sporządzała odwzorowania cyfrowe tych dokumentów, a następnie będzie opatrywała te odwzorowania podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Nowelizacja wprowadza także ogólną zasadę, zgodnie z którą podpisanie sprawozdania finansowego stanowi potwierdzenie, że sprawozdanie to spełnia wymagania przewidziane w ustawie. Przy czym zarówno podpisanie sprawozdania, jak i złożenie oświadczenia niesie ze sobą jednakowe skutki w zakresie odpowiedzialności członka organu zarządzającego, który, podpisując sprawozdanie lub składając oświadczenie, potwierdza, że sprawozdanie sporządzone zostało zgodnie z wymogami ustawy.
Przyjęty przez rząd projekt zmian w przepisach o rachunkowości, analogiczne zmiany jak w przypadku sprawozdań finansowych wprowadza także w przypadku podpisywania skonsolidowanych sprawozdań finansowych, sprawozdania z płatności oraz skonsolidowanego sprawozdania z płatności. Niezależnie od tego pojawi się też obowiązek złożenia określonych dokumentów (odmowy podpisania sprawozdania finansowego, oświadczenia składanego przez osoby wchodzące w skład organu wieloosobowego o spełnianiu przez sprawozdanie finansowe wymagań przewidzianych w ustawie oraz odmowy złożenia tego oświadczenia) do właściwego rejestru sądowego oraz obowiązek przechowywania tych dokumentów przez jednostkę̨ przez 5 lat, licząc od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym zatwierdzono sprawozdanie finansowe.
Konsekwencją zmian w przepisach dotyczących podpisywania sprawozdań są zmiany w ustawie o CIT. Dotyczy to w szczególności obowiązku składania Szefowi KAS określonych dokumentów: odmowy podpisania sprawozdania finansowego, oświadczenia składanego przez osoby wchodzące w skład organu wieloosobowego o spełnianiu przez sprawozdanie finansowe wymagań przewidzianych ustawą oraz odmowy złożenia tego oświadczenia. Ponadto, w nowelizacji wydłuża się termin na złożenie sprawozdania do Szefa KAS do 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania (obecnie jest to 10 dni).
Badanie sprawozdań finansowych
Nowelizacja przewiduje także zmiany w ustawie z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.
Nowe zasady mają przewidywać, że biegły rewident w przypadku badania sprawozdań finansowych, w sprawozdaniu z badania będzie musiał odnieść się do tego, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z odpowiednimi wymogami ustawowymi. W przypadku sprawozdań finansowych sporządzanych zgodnie z wymogami określonym w unijnym rozporządzeniu 2019/815 biegły w sprawozdaniu z badania będzie musiał wypowiedzieć się, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w formacie XHTML, a w przypadku skonsolidowanych sprawozdań finansowych sporządzonych zgodnie z MSSF – czy zostało ono właściwie oznakowane przy użyciu języka znaczników Inline XBRL.
Innymi słowy zmiana polega na wprowadzenia dodatkowego, obligatoryjnego elementu do sprawozdania z badania sprawozdania finansowego w postaci opinii, czy badane skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało oznakowane zgodnie z wymogami rozporządzenia 2019/815.
Nowelizacja wprowadzi ponadto zmiany w sposobie prowadzenia kontroli przez Polską Agencją Nadzoru Audytowego (PANA). W tym obszarze nowelizacja wprowadza kompleksowe rozwiązania dotyczące przeprowadzania przez Agencję kontroli zdalnych w firmach audytorskich; ułatwienia w rozpatrywaniu spraw dotyczących listy firm audytorskich, umożliwiając ich załatwienie za pomocą systemu teleinformatycznego; zmiany w przepisach o naruszaniu tajemnicy zawodowej biegłego rewidenta oraz dotyczących odbywania posiedzeń zdalnych oraz podejmowania uchwał w trybie obiegowym.
Zapraszamy do kontaktu z autorami opracowania w przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących przedstawionych powyżej kwestii:
 Monika TuzimekPartner, Dział Audytu i Doradztwa Gospodarczego |
