Przyszłość fotowoltaiki w Polsce: wyzwania, reformy i rola magazynów energii. Podsumowanie Kongresu PV 2025.
Tegoroczny kongres Polskiego Stowarzyszenia Fotowoltaiki był jak co roku platformą intensywnych dyskusji na temat przyszłości sektora fotowoltaicznego w polskim. Eksperci i przedstawiciele branży dyskutowali o kluczowych wyzwaniach z jakimi mierzy się sektor, w tym też o problemie ograniczeń produkcji (tzw. redysponowanie), który dotyka głównie farmy fotowoltaiczne. Poruszono również kwestie reformy systemu aukcyjnego, hybrydyzacji farm fotowoltaicznych, a także trendów, barier oraz wyzwań w rozwijaniu projektów fotowoltaicznych.
Reforma systemu aukcyjnego
Bieżący system wsparcia dla OZE obowiązuje do 2027 roku. W związku z tym, już dziś dyskutuje się o jego nowym, przyszłym kształcie oraz zasadach na jakich będzie funkcjonował. Kluczową zmianą ma być uwzględnianie kryteriów pozacenowych, takich jak jakość technologii czy integracja z siecią. Przedstawiciel Ministerstwa Klimatu i Środowiska zapowiedział podczas Kongresu, że system wsparcia będzie stawiał na elastyczność źródeł, co może oznaczać wymóg budowania farm fotowoltaicznych z magazynami energii.
Tematem, który obecnie jest znaczący dla branży, są także zasady rozliczeń salda ujemnego lub dodatniego w ramach systemu aukcyjnego. Saldo rozliczane jest w cyklach trzyletnich na podstawie różnicy pomiędzy średnią ceną rynkową energii elektrycznej na rynku giełdowym (TGeBase) oraz ceną aukcyjną. Gdy cena giełdowa jest niższa od ceny aukcyjnej (saldo ujemne), wytwórca otrzymuje rekompensatę. Natomiast, gdy cena giełdowa jest wyższa od ceny aukcyjnej (saldo dodatnie), inwestor zwraca nadwyżkę. Obserwowane w ostatnim czasie spadki cen w godzinach szczytowej generacji z farm PV, powodują, że ceny uzyskiwane przez instalacje fotowoltaiczne są istotnie niższe od średnich cen giełdowych (nawet o kilkadziesiąt procent). Powoduje to znaczne obniżenie rentowności instalacji, ponieważ różnice nie są rekompensowane przez system aukcyjny. Jednym z proponowanych przez branżę rozwiązań byłoby tutaj zastosowanie indeksu TGePVm, zamiast TGeBase, który jest średnią ważoną ceną dla 24 godzin dostawy energii elektrycznej w danym miesiącu, obliczaną z wykorzystaniem wag określających udział efektywności wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł fotowoltaicznych na terytorium Polski.
Magazyny energii
Niskie ceny sprzedaży energii uzyskiwane przez farmy fotowoltaiczne, skłaniają inwestorów do budowy bateryjnych magazynów energii przy instalacjach. Hybrydyzacja pozwala na ładowanie magazynów energią z farmy, gdy ceny energii są niskie (zazwyczaj szczytowe godziny produkcji PV) oraz jej sprzedaży w godzinach wieczornych, kiedy ceny potrafią być wyższe o kilkaset złotych.
Magazyn energii może również funkcjonować jako oddzielne źródło, pobierając i oddając energię z sieci. Eksperci z branży wskazują, że aktualnie około ¾ przychodów dla takiego magazynu to przychody ze świadczenia usług bilansujących, które są atrakcyjnie wycenianie ze względu na małą ilość magazynów. Pozostałe przychody to arbitraż na rynku energii oraz ewentualnie aukcja wygrana na rynku mocy. Wraz ze wzrostem ilości magazynów podpiętych do sieci, ceny na rynku bilansującym ustabilizują się (rynek ten charakteryzuje się względnie niskimi wolumenami), a struktura przychodów będzie się zmieniać na korzyść arbitrażu.
Właśnie zakończył się nabór o dofinansowanie budowy magazynu energii organizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zgodnie z udostępnionymi informacjami wpłynęło około 630 wniosków, a łączna wartość zgłoszonych projektów przekracza 70 miliardów złotych, co jasno świadczy o bardzo wysokim zainteresowaniu wśród inwestorów. Wnioskowano o blisko 28 miliardów złotych wsparcia. Całkowity budżet programu wynosi natomiast 4,15 miliardów złotych, z czego 3,7 miliardów przeznaczone jest na dotacje, a 415 milionów na pożyczki.
Podsumowanie
Sektor farm fotowoltaicznych ulega dynamicznym przemianom. Wysoki przyrost mocy zainstalowanej w ostatnich latach wpływa na nadwyżki energii w godzinach okołopołudniowych, które powodują spadki cen, a nawet okresy z cenami ujemnymi. Dodatkowo, produkcja ze źródeł PV jest ograniczana ze względu na nadwyżkę energii w systemie, której na tę chwilę nie da się zagospodarować. Większość inwestorów analizuje lub już jest w trakcie procesu dobudowy magazynu energii do farmy fotowoltaicznej, co ma zaadresować te wyzwania. Wydaje się, że jest to główny trend, który będziemy obserwować przez najbliższe kilka lat. Wraz ze wzrostem ilości magazynów, zmienność cen energii będzie się stabilizować, co za jakiś czas może oznaczać, że funkcjonowanie samej farmy (bez magazynu) również będzie atrakcyjne.
